Jak przebiega postępowanie karne?

Najpierw wyjaśnienie sprawy i ustalenie sprawców przestępstwa, później osądzenie oskarżonych i orzeczenie kar. Głównym celem postępowania jest właśnie ujęcie sprawców i ustalenie odpowiedzialności karnej za zarzucane przestępstwo. Sprawdź, jak przebiega postępowanie karne, czym różni się śledztwo od dochodzenia, kiedy oskarżony może zapoznać się z aktami sprawy i złożyć wnioski dowodowe. Dowiedz się, jak przebiega rozprawa przed sądem karnym.

• Czynności sprawdzające

  

  To faktyczne czynności operacyjno – rozpoznawcze organów ścigania, które mają charakter przedprocesowy. Funkcjonariusze sprawdzają czy istnieje uzasadnienie wszczęcia postępowania przygotowawczego. Dowody uzyskane w wyniku czynności sprawdzających mogą być wykorzystane w dalszym postępowaniu, pod warunkiem, że zostały zgromadzone na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego – art. 307 kpk.

• postępowanie przygotowawcze

  Gdy zaistniało uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa następuje wszczęcie postępowania – dochodzenia lub śledztwa. Organy ustalają czy rzeczywiście popełniono przestępstwo, wyjaśniają okoliczności sprawy i weryfikują przesłanki do złożenia aktu oskarżenia.

  Śledztwo czy dochodzenie – czym się różnią?

  

  Śledztwo prowadzi prokurator w przypadku czynów najpoważniejszych, bardziej skomplikowanych, dlatego jest bardziej sformalizowane. Dochodzenie prowadzone jest w większości spraw, które dotyczą czynów zagrożonych niższą karą. Według ogólnych zasad śledztwo prowadzone jest w sprawach rozpoznawanych przez Sąd Okręgowy w pierwszej instancji, natomiast dochodzenie dotyczy spraw rozpoznawanych przed Sądem Rejonowym. Prokurator sprawuje nadzór nad dochodzeniem. Niezależnie czy prowadzone jest dochodzenie czy śledztwo, przebieg postępowania jest podobny.

  jak przebiega postępowanie przygotowawcze?

  • – wszczęcie postępowania karnego – art. 303 kpk;
    – postępowanie w sprawie – faza in rem – ściganie toczy się w sprawie, a nie przeciwko konkretnej osobie, organy podejmują czynności w celu wykrycia sprawcy;
    – postępowanie przeciwko podejrzanemu – faza in personam – od postawienia zarzutów podejrzanemu następuje druga faza postępowania – art. 313 kpk, art. 308 § 2 kpk, art. 325g § 2 kpk;
    – zamknięcie śledztwa lub dochodzenia – gdy materiał dowodowy pozwala podjąć decyzje kończące, prowadzący udostępnia akta podejrzanemu – następuje końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania, od którego biegnie termin 3 dni na złożenie ewentualnych wniosków dowodowych – art. 322 § 1 kpk, art. 325g § 1 kpk;
    – sporządzenie aktu oskarżenia lub umorzenie postępowania – zamiast aktu oskarżenia może być złożony do sądu wniosek o skazanie bez rozprawy w trybie art. 335 § 2 kpk, prowadzący postępowanie może również złożyć do sądu wniosek o warunkowe umorzenie postępowania na podstawie art. 336 kpk;
• postępowanie sądowe

  proces przed sądem I instancji

  Jak przebiega rozprawa przed sądem karnym?

  1. kontrola aktu oskarżenia i przygotowanie rozprawy

  – istnieje możliwość zwrotu prokuratorowi sprawy w celu uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia, następuje wyznaczenie składu orzekającego i wyznaczenie terminu rozprawy;

  2. rozprawa główna

  – po wywołaniu sprawy przewodniczący sprawdza, czy wezwani stawili się na rozprawę i czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy, po sprawdzeniu obecności świadkowie opuszczają salę;

  3. przewód sądowy

  – sąd merytorycznie rozpoznaje sprawę:
  – oskarżyciel przedstawia zarzuty,
  – pouczenie oskarżonego o przysługujących mu prawach,
  – sąd pyta oskarżonego czy przyznaje się do zarzucanego mu czynu,
  – sąd pyta oskarżonego czy chce złożyć wyjaśnienia, następuje przesłuchanie oskarżonego,
  – pouczenie oskarżonego o prawie zadawania pytań przesłuchiwany oraz składania wyjaśnień co do każdego dowodu,
  – do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych, oskarżony może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego – dobrowolne poddanie się karze,
  – przeprowadzenie postępowania dowodowego – sąd przesłuchuje świadków, biegłych, odczytuje protokoły zeznań, odczytuje dokumenty urzędowe i prywatne, odtwarza nagrania,
  – sąd pyta strony, czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego, jeżeli sądy nie składają wniosków dowodowych sąd zamyka przewód sądowy;

  4. głosy stron

  – sąd udziela końcowego głosu stronom i ich przedstawicielom w kolejności [1] oskarżyciel (publiczny, posiłkowy, prywatny), [2] przedstawiciel społeczny, [3] obrońca oskarżonego, [4] oskarżony, oskarżonemu zawsze przysługuje prawo do ostatniego słowa;

  5. wydanie wyroku

  – sąd po naradzie, głosowaniu, sporządzeniu i podpisaniu orzeczenia ogłasza wyrok oraz podaje ustne motywy rozstrzygnięcia, na koniec sąd poucza strony o prawie do zaskarżenia wyroku;

  Sąd karny pierwszej instancji może wydać wyrok uniewinniający, skazujący, warunkowo umarzający postępowania i umarzający postępowanie.

  Od wyroku sądu pierwszej instancji oskarżony, prokurator i oskarżyciel posiłkowy mają prawo złożenia apelacji, w której odwołują się od orzeczenia do sądu drugiej instancji.

  proces przed sądem II instancji

  Od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja, z wyjątkiem wyroków nakazowych, od których przysługuje sprzeciw. Strona postępowania może w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku złożyć na piśmie wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Apelację wnosi się w terminie 14 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. Apelację wnosi się do sądu, który wydał wyrok w pierwszej instancji.

  Co istotne, apelację od wyroku sądu okręgowego może złożyć jedynie obrońca lub profesjonalny pełnomocnik, bowiem jest objęta tzw. przymusem adwokacko-radcowskim.

  Sąd drugiej instancji najpierw weryfikuje, czy spełnione są pozytywne przesłanki postępowania oraz czy nie zachodzi bezwzględna przyczyn odwoławczych. Apelacja pozostanie bez rozpoznania, jeżeli została wniesiona po terminie, wniesiona przez nieuprawnioną osobę, jest niedopuszczalna z mocy ustawy, przyjęto na skutek niezasadnego przywrócenia terminu lub skutecznie cofnięto apelację.

  Podczas rozprawy głównej, po wywołaniu sprawy sąd dokonuje ustnego sprawozdania, w którym przedstawia przebieg postępowania oraz treść zarzutów i wniosków apelacji. Przed sądem drugiej instancji może dojść do postępowania dowodowego, jednak tylko uzupełniająco. Sąd nie słucha ponownie świadków i nie przeprowadza tych samych dowodów, które były dopuszczone przed sądem pierwszej instancji. Nowe fakty i dowody można wykazywać przed sądem odwoławczym jedynie w przypadku, gdy strona z obiektywnych przyczyn nie mogła tego wykazać przed sądem pierwszej instancji.

  Przed sądem odwoławczym strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski. Po zakończeniu przewodu sąd udziela głosu uczestnikom. Sąd drugiej instancji orzeka w wyroku o utrzymaniu w mocy, zmianie lub uchyleniu zaskarżonego wyroku pierwszej instancji w całości lub w części. Gdy sąd uchyla wyroku, może przekazać sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania albo umorzyć postępowanie.

• postępowanie wykonawcze

  Celem postępowania wykonawczego jest wykonania rozstrzygnięcia sądu karnego, a więc zasądzonej kary i środków karnych.

Fot. pixabay.com