Zawieszenie terminów, wstrzymanie czynności sądowych czy przerwy w wykonaniu kary więźniów – to najważniejsze zmiany w sferze wymiaru sprawiedliwości, które zostały wprowadzone na czas walki z epidemią koronawirusa. Prezydent podpisał specustawę antykryzysową, która ma być – zdaniem rządzących – wsparciem dla przedsiębiorców, rolników i pracowników w czasie walki z epidemią koronawirusa. Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, a więc we wtorek 31 marca 2020 roku.
Art. 14a. 1. W przypadku całkowitego zaprzestania czynności przez sąd powszechny lub wojskowy z powodu COVID-19 prezes sądu apelacyjnego, a w stosunku do wojskowych sądów garnizonowych prezes wojskowego sądu okręgowego może wyznaczyć inny sąd równorzędny, położony na obszarze tej samej apelacji, jako właściwy do rozpoznawania spraw pilnych należących do właściwości sądu, który zaprzestał czynności – mając na względzie za-pewnienie prawa do sądu oraz warunki organizacyjne sądów. Wyznaczenia dokonuje się na czas oznaczony, wynika-jący z przewidywanego okresu zaprzestania czynności.
- W przypadku całkowitego zaprzestania czynności przez wszystkie sądy powszechne lub wojskowe na ob-szarze apelacji z powodu COVID-19 Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego na wniosek prezesa sądu apelacyjnego, na którego obszarze sądy zaprzestały czynności, wyznacza inny sąd równorzędny, położony w miarę możliwości na ob-szarze sąsiedniej apelacji, jako właściwy do rozpoznawania spraw pilnych należących do właściwości sądu, który zaprzestał czynności – mając na względzie zapewnienie prawa do sądu oraz warunki organizacyjne sądów. Wyzna-czenia dokonuje się na czas oznaczony, wynikający z przewidywanego okresu zaprzestania czynności.
- W przypadku całkowitego zaprzestania czynności przez wojewódzki sąd administracyjny z powodu CO-VID-19 Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może wyznaczyć inny wojewódzki sąd administracyjny jako właściwy do rozpoznawania spraw pilnych należących do właściwości sądu, który zaprzestał czynności – mając na względzie zapewnienie prawa do sądu oraz warunki organizacyjne sądów. Wyznaczenia dokonuje się na czas ozna-czony, wynikający z przewidywanego okresu zaprzestania czynności.
- Sprawami pilnymi, o których mowa w ust. 1 i 2, są sprawy:
1) w przedmiocie wniosków o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania;
2) w których jest stosowane zatrzymanie;
3) w których orzeczono środek zabezpieczający;
4) przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym przez sąd na podstawie art. 185a–185c albo art. 316 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30 i 413), gdy po-dejrzany jest zatrzymany;
5) w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania;
6) w przedmiocie zarządzenia przerwy w wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego;
7) o zastosowanie i przedłużenie środka detencyjnego w postaci umieszczenia cudzoziemca w strzeżonym ośrod-ku, o zastosowanie lub przedłużenie wobec niego aresztu dla cudzoziemców;
8) w których wykonywana jest kara pozbawienia wolności albo inna kara lub środek przymusu skutkujący po-zbawieniem wolności, jeżeli rozstrzygnięcie sądu dotyczy zwolnienia osoby pozbawionej wolności z zakładu karnego lub aresztu śledczego albo jest niezbędne do wykonania takiej kary lub środka przymusu w tym zakła-dzie lub areszcie;
9) o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką;
10) o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1878 oraz z 2019 r. poz. 730 i 1690);
11) dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich;
12) dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej;
13) z zakresu postępowania wykonawczego w sprawach, o których mowa w pkt 8–12;
14) wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich w postępowaniu przed sądem lub innym organem w sprawach pilnych;
15) o których mowa w ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicz-nymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2019 r. poz. 2203 oraz z 2020 r. poz. 278);
Dziennik Ustaw – 9 – Poz. 568
16) przesłuchania przez sąd osoby w trybie zabezpieczenia dowodu lub co do której zachodzi obawa, że nie będzie można jej przesłuchać na rozprawie. - Sprawami pilnymi, o których mowa w ust. 3, są sprawy, w przypadku których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności.
- Prezes sądu dokonujący w trybie ust. 1–3 wyznaczenia sądu właściwego do rozpoznawania spraw pilnych należących do właściwości sądu, który zaprzestał czynności, może wskazać także sprawy inne niż pilne należące do właściwości tego sądu, do których rozpoznawania będzie właściwy sąd wyznaczony.
- Sąd, który całkowicie zaprzestał czynności z powodu COVID-19, przekazuje akta spraw pilnych wszczętych i niezakończonych sądowi wyznaczonemu jako sąd właściwy w trybie ust. 1–3.
- Sąd wyznaczony jako sąd właściwy w trybie ust. 1–3 do rozpoznawania spraw pilnych pozostaje właściwy do zakończenia postępowania w danej instancji.
- Prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu spo-łecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
- Art. 14b. 1. Prezes sądu apelacyjnego może delegować sędziego sądu rejonowego, sędziego sądu okręgowego lub sędziego sądu apelacyjnego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie rejonowym, są-dzie okręgowym lub sądzie apelacyjnym, na czas określony, do rozpoznawania spraw, o których mowa w art. 14a ust. 4, jeżeli z powodu COVID-19 wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
- Prezes wojskowego sądu okręgowego może delegować sędziego wojskowego sądu okręgowego lub sędzie-go wojskowego sądu garnizonowego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków sędziego w innym wojskowym sądzie okręgowym lub wojskowym sądzie garnizonowym, na czas określony, do rozpoznawania spraw, o których mowa w art. 14a ust. 4 pkt 1–5, jeżeli z powodu COVID-19 wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
- Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może delegować sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego lub sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie administracyjnym, na czas określony, do rozpoznawania spraw, o których mowa w art. 14a ust. 5, jeżeli z powodu COVID-19 wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Za zgodą prezesa sądu apelacyjnego sędzia są-du wojskowego może zostać delegowany także do sądu powszechnego na obszarze apelacji.
