Ponad 300 przepisów zmienionych, nowe instytucje i obowiązki dla stron – 7 listopada weszła w życie największa od niemal siedmiu lat nowelizacja procedury cywilnej. Nowe przepisy, w ocenie przedstawicieli resortu sprawiedliwości, mają znacznie uprościć i przyspieszyć procesy cywilne. Prostsze sprawy mają być rozstrzygnie już na pierwszej rozprawie, sądy będą przygotowywały plany rozpraw, zmieniają się zasady postępowania dowodowego oraz cześć reguł dotyczących trybu odwoławczego. Nowością jest powrót do kodeksu postępowania gospodarczego.
Opracowanie zmian dla pełnomocników procesowych
Przejrzyste opracowanie zmian w Kodeksie postępowania cywilnego nowelizowanego Ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. poz. 1469) przygotował Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych – POBIERZ: PRAKTYCZNE ZESTAWIENIE NAJWAŻNIEJSZYCH ZMIAN PROCEDURY CYWILNEJ
Najważniejsze zmiany procedury cywilnej od 7 listopada 2019 roku
Zasada jednej rozprawy
Regułą w mniej skomplikowanych sprawach cywilnych będzie tylko jedna rozprawa, na której zapadnie wyrok. Temu służy wprowadzenie posiedzenia przygotowawczego i obowiązku pisemnej odpowiedzi na pozew.
Pozwany jeszcze przed rozpoczęciem postępowania pisemnie musi odnieść się do zarzutów. To pozwoli sędziemu na wcześniejsze zapoznanie się z argumentami obu stron, występowanie w roli rozjemcy, a jeśli nie dojedzie do ugody – sprawne przygotowanie planu rozprawy i wcześniejsze wezwanie stron do uzupełnienia dowodów.
Sprawa w sądzie cywilnym rozpocznie się od posiedzenia przygotowawczego. Sędzia będzie zabiegać o zawarcie przez strony ugody lub przystąpienie do mediacji. Dotąd praktycznie każdą sprawę kierowano na rozprawę. Sądy były zasypywane ogromną liczbą pozwów.
Wyznaczanie krótkich terminów rozpraw
Jeśli ogłoszenie wyroku w procesie cywilnym nie będzie możliwe na pierwszej rozprawie, sędzia na posiedzeniu przygotowawczym jest zobowiązany wyznaczyć kilka następujących bezpośrednio po sobie terminów rozpraw. Nie będzie wielomiesięcznych przerw między nimi.
SKŁADANIE Zeznań na piśmie
Przyspieszeniu postępowań służy rozszerzenie możliwości składania zeznań na piśmie. Dotyczy stron postępowania i świadków, którzy nie mogą stawić się na rozprawę, np. ze względu na pobyt za granicą.
SANKCJE ZA przewlekanie postępowań
W przypadkach celowego przewlekania cywilnych postępowań można zasądzić wobec strony stosującej wybiegi prawne nawet dwukrotnie wyższe odsetki od zasądzonej kwoty i podwojone koszty procesu.
KONIEC Z PRZEWLEKŁOŚCIĄ POSTĘPOWAŃ
Zmiany prowadzić będą do wyeliminowania patologicznych praktyk polegających na niekończącym się składaniu zażaleń w tych samych sprawach, mimo że sąd je odrzuca. To częsta i nieetyczna metoda stosowana np. przez firmy, które świadomie wydłużają postępowania, chcąc zniechęcić oszukane przez siebie osoby do kontynuowania procesu.
Ponawiane zażalenia w już rozstrzygniętych sprawach będą włączane do akt bez wydawania przez sąd ponownych decyzji. Tak samo będą traktowane inne wnioski procesowe składane w celu przewlekania postępowania, np. o wykładnię, sprostowanie czy uzupełnienie orzeczenia albo ponawiane wielokrotnie wnioski o wyłączenie sędziego. Takie rozwiązanie nie ogranicza praw stron procesu. Nieuwzględnione zażalenie pozostaną w aktach i mogą być dla stron powodem podważenia wyroku w drugiej instancji.
POSTĘPOWANIE dla przedsiębiorców
Usprawnieniu postępowań w sprawach gospodarczych, w których stronami są przedsiębiorcy, służą szybsze procedury i ustalenie zalecanego terminu rozpoznania sprawy – ma on być krótszy niż sześć miesięcy.
Firmy są profesjonalnie przygotowane do prowadzenia spraw prawnych i dysponują pełną dokumentacją związaną ze swoją działalnością, dlatego sprostanie przyśpieszonym procedurom zwykle nie jest problemem. Jeśli jednak uznają przyspieszony tryb za niekorzystny dla siebie, mogą wnioskować o „zwykłe” postępowanie.
ZMIANA WŁAŚCIWOŚCI MIEJSCOWEJ
Osoby składające pozwy przeciwko firmom, które mają siedziby z dala od ich miejsca zamieszkania, nie będą zmuszone jeździć do sądów tam, gdzie są zarejestrowane te firmy. Mogą wybrać, czy ich pozew rozpatrzy sąd mieszczący się w ich miejscowości albo w pobliżu, czy tam, gdzie firma ma siedzibę. A jeśli ta złoży pozew przeciwko klientowi, np. za nieopłacony rachunek, sprawa będzie rozpatrywana przez sąd właściwy dla miejsca zamieszkania klienta.
Ta zmiana to ułatwienie dla Polaków, którzy są zmuszani do ponoszenia kosztów związanych z wyjazdem na rozprawy w odległym sądzie. To także skrócenie postępowań w sprawach cywilnych, których znaczna część zostanie przeniesiona z najbardziej obłożonych sądów w dużych miastach do sądów w mniejszych miejscowościach.
Zwięzłe uzasadnienia
W pisemnych uzasadnieniach wyroków sędziowie nie będą przepisywać treści zeznań i dokumentów z akt sprawy ani cytować orzeczeń Sądu Najwyższego – wystarczy zarysowanie istoty problemu. Nie będą też musieli odnosić się do całości rozstrzygnięcia. To strona, która wniesie o sporządzenie pisemnego uzasadnienia określi, czy oczekuje na piśmie pełnego uzasadnienia, czy tylko we fragmencie odnoszącym się do tej części wyroku, od której zamierza się odwołać.
Takie rozwiązanie odciąży sędziów, którzy zaoszczędzony czas będą mogli poświęcić na rozpoznawanie innych spraw. Przede wszystkim skróci drogę do wniesienia ewentualnej apelacji. Kwestionujące wyrok strony nie będą miesiącami czekać na pełne pisemne uzasadnienie, które umożliwia apelację.
Sędziowie nie będą ogłaszać wyroków i postanowień na posiedzeniu, na które nikt się nie stawił. Dotąd musieli to robić, nawet jeśli poza sędzią nie było nikogo na sali.
ZASADA obiektywizmu
Gdy wniesiona do sądu sprawa dotyczy orzekającego w nim sędziego lub bliskiej mu osoby, postępowanie będzie automatycznie przenoszone do innego sądu. Tak, by nie było wątpliwości co do obiektywizmu wyroków. Nie będzie czasochłonnego rozpatrywania wniosków o wyłączenie pojedynczych sędziów.
WNIOSEK O WYŁĄCZENIE SĄDU
Nadzwyczajne narzędzie przewidziano dla sytuacji, gdy uczestnikiem postępowania jest osoba z lokalnych elit, która może mieć duże wpływy w miejscowym środowisku sędziowskim. Na wniosek strony Sąd Najwyższy będzie mógł przenieść postępowanie do innego sądu.
Nagrywanie rozpraw przez strony
Strony procesowe nie są już skazane na swą pamięć, notatki i protokoły spisane przez pracowników sądu na podstawie nagrań rejestrowanych przez sądowe urządzenia. Mogą też same nagrywać przebieg rozpraw. Wystarczy poinformować sąd o takim zamiarze.
Formalna kontrola tylko w drugiej instancji
Przyspieszeniu postępowania i ujednoliceniu kryteriów służy zasada, zgodnie z którą apelacje od wyroków będą sprawdzane pod względem formalnym jedynie w sądach drugiej instancji. Ta czynność była dotąd dublowana w sądach drugiej i pierwszej instancji.
Opracowano na podstawie komunikatu Biura Komunikacji i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości
Darmowe konsultacje dla frankowiczów
